Corona in Cusco

Stichting HoPe is dertig jaar geleden begonnen met bestrijding van ondervoeding in de bergachtige sloppenwijken van Cusco. Ook met huisvestingsprojecten en verbeteringen van de straten is destijds grote vooruitgang geboekt. Tegenwoordig werkt HoPe vooral aan verbetering van het onderwijs en aan gezondheidszorg. Het werkgebied is uitgebreid naar de wijde omgeving van de stad.
Helaas heeft het Coronavirus de doelgroep van HoPe weer op achterstand gezet. Ook veel andere organisaties voor ontwikkelingssamenwerking de WHO wijzen erop: het aantal slachtoffers van honger zal na de pandemie aanzienlijk groter zijn dan het aantal zieken en de doden die het virus direct veroorzaakt. HoPe en alle andere NGO’s moeten hun plannen en doelstellingen tijdelijk op de lange baan schuiven en terugschakelen naar vroegere tijden, toen het aanpakken van de ondervoeding dé prioriteit was.

Enkele feiten
Hoe zit het met de verspreiding van het coronavirus in Cusco?
De stad telde begin juni ongeveer 1200 mensen met een corona-besmetting en een beperkt aantal corona-doden. Dat is niet veel, zeker gezien het feit dat heel Peru op dit moment bijna 200 duizend besmettingen en ook 6000 corona-doden telt. De besmettingshaarden liggen dan ook niet in de berglanden van de Andes maar vooral aan de kust, Lima bijvoorbeeld, en in het noordelijke Amazone-oerwoud.
De regering heeft op 16 maart strenge quarantainemaatregelen afgekondigd, een totale lockdown voor het hele land. Vooralsnog zijn deze maatregelen tot 30 juni van kracht. Het is de bewoners alleen toegestaan om levensmiddelen of medicijnen te kopen en om naar de bank te gaan. Voor het overige heeft iedereen volledig huisarrest.
Cusco is een stad die grotendeels leeft van het toerisme. Ruim zestig procent van de bevolking is direct of indirect werkzaam in de toeristenbranche. Met het uitroepen van de noodtoestand en de lockdown is het toerisme dus in één klap geheel tot stilstand gekomen. De overheid heeft een ondersteuningsprogramma opgezet waarbinnen een groot aantal gezinnen een eenmalig bedrag van 760 Sol (225 euro) heeft gekregen. Maar lang niet iedereen kwam hiervoor in aanmerking, en de gronden waarop is geselecteerd zijn niet duidelijk. Bovendien hebben veel mensen geen bankrekening.

Honger
Dat betekent dat veel mensen honger hebben. En echte honger is ingrijpend op veel levensterreinen. Een aantal mensen gaat van de honger dood. Voor zwangere vrouwen betekent echte honger een grote kans op een ziek of gehandicapt kind. Voor kinderen betekent honger vaak gebrekkige fysieke en mentale ontwikkeling. Dit zal hun verdere levenskansen negatief beïnvloeden. 
Het is niet voor niets dat deskundigen ervoor waarschuwen dat het aantal slachtoffers van de te verwachten hongersnood veel groter zal zijn dan het aantal slachtoffers van het coronavirus.
Bestrijding van honger is op individueel niveau een noodzakelijke voorwaarde voor een normale lichamelijke en geestelijke ontwikkeling en, op meer algemeen maatschappelijk niveau, een voorwaarde voor een gezonde maatschappij-opbouw.

De gevolgen voor het werk van HoPe
Door de lockdown moest het grootste deel van de programma’s van HoPe stil worden gelegd. Dit tot verdriet van alle betrokkenen: leerlingen, ouders, patiënten in het ziekenhuis en natuurlijk ook het team van HoPe in Cusco. Er is echter geen andere mogelijkheid. Alle scholen zijn tot nader bericht gesloten. De mogelijkheid dat dit tot aan het einde van het jaar zal duren is reëel aanwezig. De naschoolse opvang, waar dagelijks 70 kinderen hun huiswerk kwamen maken, is tot nader bericht van de overheid dicht. Regelmatig komen er groepjes kinderen kijken of de deur alweer open gaat.
Ook het revalidatieprogramma in het brandwondencentrum dat HoPe al meer dan 25 jaar in het Regionaal Ziekenhuis van Cusco uitvoert hebben we tijdelijk moeten sluiten.
De bergdorpen waren aanvankelijk niet te bereiken waardoor de voedselprogramma’s in de inheemse gemeenschappen tot stilstand zijn gekomen. Het is duidelijk dat het sluiten van al deze programma’s een zeer nadelige invloed heeft op de ontwikkelingsmogelijkheden van het kansarme deel van de bevolking.

Drie noodprogramma’s
HoPe heeft samen met andere Nederlandse en Belgische NGO’s met succes een beroep kunnen doen op het corona-noodfonds van stichting Wilde Ganzen. Zo gauw als het weer mogelijk is gaat HoPe samen met anderen noodprogramma’s uitvoeren. Zodra het kan:
• gaat HoPe de naschoolse opvang in achterstandswijken van Cusco weer opstarten; er is zelfs een uitbreiding voorzien. Er komen meer openingsuren, meer ondersteunend personeel en meer computers met internet, zodat we de kinderen effectief kunnen bijspijkeren. Ook willen we de kinderen binnen het programma dagelijks een goede maaltijd geven.
• gaat HoPe in de inheemse bergdorpen, samen met andere NGO’s, de voedselproductie ondersteunen. Via reeds aanwezige groentekassen en schooltuinen wil HoPe leerlingen en ouders stimuleren en begeleiden bij de productie van groentes en geneeskrachtige kruiden. We besteden hieraan aandacht in een apart artikel.
• Net zoals in ons land neemt huiselijk geweld in tijden van lockdown en werkloosheid toe. HoPe heeft samen met een aantal andere NGO’s een campagne opgezet om mishandeling en misbruik van vrouwen en kinderen zoveel mogelijk tegen te gaan en hulp te bieden wanneer daar sprake van is. Ook hierover in een apart bericht meer.

Noodhulp
Begin juni werden we benaderd door Shirley. 25 jaar geleden heeft HoPe Shirley en haar familie uitgebreid ondersteund. Lees hier een bijzonder voorbeeld van noodhulp.

De langere termijn
Hopelijk duurt de noodsituatie niet al te lang. We willen weer dóór met onze projecten en we hopen dat dat op afzienbare termijn weer kan. Wat houden die projecten ook al weer in? Samen met de bevolking, en in toenemende mate ook samen met de overheid, zet het team vanuit Cusco zich in om het onderwijs ook voor de allerarmsten toegankelijk te maken en het niveau te verbeteren. Kernpunten daarbij zijn:
• aansluiting van kleuter-, basis- en middelbaar onderwijs op elkaar
• tweetalig onderwijs zodat ook de kinderen uit de inheemse gemeenschappen waar ze alleen Quechua spreken het kunnen volgen en tegelijkertijd ook het Spaans leren beheersen
• integratie van seksuele educatie in de leerplannen om seksueel geweld en seksueel misbruik te bestrijden. 
In het ziekenhuis verzorgen we de nazorg bij patiënten met ernstige brandwonden, waaronder voornamelijk kinderen.

Tot slot 
We blijven vol goede moed aan het werk. We voelen een verantwoordelijkheid om niet bij de pakken neer te zitten maar optimisme uit te stralen. De hele wereld lijdt onder de pandemie en de wereldeconomie krijgt een geweldige dreun. Toch rekenen we op solidariteit vanuit ons rijke deel van de wereld met degenen die tot nu toe aan de zijlijn staan en staan te popelen om mee te doen.

Walter Meekes, directeur HoPe Peru
Maarten Elling, voorzitter HoPe Nederland
14 juni 2020